Της Διαιτολόγου – Διατροφολόγου Εβελίνας Κωνσταντίνου

Ελαιόλαδο και γονιμότητα

Η γονιμότητα είναι η ικανότητα ενός οργανισμού να αναπαράγεται. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια ο
ετήσιος αριθμός των γεννήσεων έχει μειωθεί σημαντικά και συνεχίζει να έχει φθίνουσα τάση.

 

Υπογονιμότητα – ορισμός, επιδημιολογία

Βάσει του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ως υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία σύλληψης μετά από
δώδεκα μήνες τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς αντισύλληψη [1].
Η υπογονιμότητα είναι συχνότερη από ό,τι φανταζόμαστε· υπολογίζεται ότι το 15% των ζευγαριών
παγκοσμίως αντιμετωπίζει πρόβλημα. Στο 35% των περιπτώσεών της οφείλεται στον γυναικείο
παράγοντα, στο 30% στον ανδρικό, στο 20% και στους δύο, ενώ το 15% σε απροσδιόριστη αιτία [2].

 

Διατροφή (μεσογειακή) και γονιμότητα:

Είναι αποδεδειγμένο ότι η διατροφή έχει σημαντική επιρροή στη γονιμότητα [2, 3].
Η υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, πλουσίων σε απλά σάκχαρα, κορεσμένα και
τρανς λιπαρά και χαμηλών σε φυτικές ίνες, έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα.

Με ποιον τρόπο;
Προκαλώντας οξειδωτικό στρες*, το οποίο παίζει βασικό ρόλο στην εμφάνιση, εκτός των άλλων, της
παχυσαρκίας, του διαβήτη τύπου 2 και της ινσουλινοαντίστασης, δηλ. διαταραχών που σχετίζονται με
την επιδείνωση της γονιμότητας [2, 3, 4, 5].

Από την άλλη, η Μεσογειακή διατροφή (ΜΔ) που χαρακτηρίζεται από την καθημερινή κατανάλωση
ελαιόλαδου, φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής, οσπρίων και ξηρών καρπών, έχει θετικό
αντίκτυπο στη γονιμότητα. Τα οφέλη της οφείλονται κυρίως στην αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και
υπολιπιδαιμική της δράση [4].
* οξειδωτικό στρες: είναι η ανισορροπία μεταξύ του σχηματισμού ελευθέρων ριζών και της απομάκρυνσής τους από
τους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς.

 

Ελαιόλαδο και (υπό)γονιμότητα:

Αναμφίβολα, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της ΜΔ είναι το ελαιόλαδο. Αποτελεί το κύριο
διαιτητικό λίπος και την κύρια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (MUFA) στη ΜΔ.
Αποτελείται από:

• λιπαρά οξέα:
o 55-83% ελαϊκό οξύ (είδος MUFA),
o 4-20% πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFA) και
o κορεσμένα λιπαρά οξέα 8%-14%.

• φαινολικές ενώσεις (π.χ. ελαιοευρωπαΐνη, ελαιοκανθάλη, υδροξυτυροσόλη),

• σκουαλένιο,

• στερόλες,

• τοκοφερόλες (βιταμίνη Ε) κ.ά. [6, 7].

Τα λίπη είναι ζωτικής σημασίας για τη γονιμότητα. Στη μελέτη Nurses’ Health Study II παρατηρήθηκε
ότι η αύξηση της κατανάλωσης τρανς λιπαρών κατά 2%, εις βάρος των MUFA, διπλασιάζει τον κίνδυνο
ωορρηκτικής υπογονιμότητας [5]. Σε έρευνα που συμμετείχαν 147 γυναίκες που έκαναν εξωσωματική
γονιμοποίηση, βρέθηκε ότι η υψηλότερη πρόσληψη MUFA σχετιζόταν με υψηλότερες πιθανότητες (κατά
3,45 φορές) γέννησης ζωντανών εμβρύων [8].

Τα MUFA ενισχύουν τη γονιμότητα καθώς δρουν
αντιφλεγμονωδώς, βελτιώνουν την ευαισθησία του οργανισμού στην ινσουλίνη, είναι λιγότερο επιρρεπή
στην οξείδωση κι αυξάνουν τη ρευστότητα της μεμβράνης στα σπερματοζωάρια [2, 9]. Πέραν αυτού, το
ελαϊκό οξύ φαίνεται να συμβάλλει στη φυσιολογική ανάπτυξη των ωαρίων και των εμβρύων σε γυναίκες
που υποβλήθηκαν σε ενδοκυτταροπλασματική ένεση σπέρματος [10].

Το ελαιόλαδο περιέχει μια γκάμα αντιοξειδωτικών:

MUFA, φαινόλες, βιταμίνη Ε και καροτενοειδή
[6, 7]. Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο αποτελεί διατροφική “βόμβα”· περιέχει τη μεγαλύτερη ποσότητα
αντιοξειδωτικών συγκριτικά με τα υπόλοιπα είδη ελαιολάδου. Τα αντιοξειδωτικά είναι υψίστης
σημασίας για τη γονιμότητα, καθώς εξοντώνουν τις ελεύθερες ρίζες. Να τονιστεί ξανά ότι το οξειδωτικό
στρες αποτελεί βασική αιτία υπογονιμότητας [2, 3, 4, 5].

Η υδροξυτυροσόλη και η ελαιοκανθάλη είναι δύο πολύ σημαντικά αντιοξειδωτικά του ελαιόλαδου. Πιο
συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι η πρώτη δρα θετικά στη βιωσιμότητα του σπέρματος και μειώνει την
οξείδωση του DNA του σπέρματος κατά την επώασή του υπό εργαστηριακές (in vitro) συνθήκες [7]. Η
βιταμίνη Ε είναι ένα ακόμα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτικό, που εντοπίζεται στις κυτταρικές μεμβράνες.
Δεσμεύει τις ελεύθερες ρίζες, αναστέλλοντας την υπεροξείδωση των λιπιδίων [11]. Έχει αποδειχθεί,
όπως και για το ελαϊκό οξύ, ότι μπορεί να βελτιώσει την κινητικότητα του σπέρματος [7, 11, 12],
σημαντική παράμετρος για τη σύλληψη. Πέραν αυτού, μπορεί να αυξήσει σημαντικά την εμφάνιση
εγκυμοσύνης [11].

Σε μια μελέτη σε πάνω από 600 άνδρες φάνηκε ότι όσοι κατανάλωναν τουλάχιστον εννέα κουταλιές της
σούπας ελαιόλαδο εβδομαδιαίως είχαν κατά 40% μικρότερο κίνδυνο στυτικής ανικανότητας και
σημαντικά υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης σε σύγκριση με εκείνους που κατανάλωναν λιγότερο
ελαιόλαδο [13]. Επίσης, σε μια άλλη μελέτη παρατηρήθηκε βελτίωση της εμβρυϊκής ανάπτυξης σε
γυναίκες που ακολουθούσαν μια διατροφή πλούσια σε ελαιόλαδο και ψάρια και φτωχή σε κρέας το
διάστημα πριν τη σύλληψη [14].

Συμπερασματικά, το ελαιόλαδο, και κυρίως το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, φαίνεται να έχει θετικό
αντίκτυπο τόσο στη γυναικεία, όσο και στην ανδρική γονιμότητα, χάρις στη διατροφική του σύσταση.
Αποτελεί τροφή-κλειδί για όσους προσπαθούν να συλλάβουν με ή χωρίς τη βοήθεια της τεχνολογίας. Ας
εκμεταλλευτούμε λοιπόν αυτό το διατροφικό διαμάντι, το οποίο βρίσκεται σε αφθονία στη χώρα μας!

 

Βιβλιογραφία:

1. Zegers-Hochschild F, Adamson G, Dyer S, et al.: The International Glossary on Infertility and Fertility Care,
2017, Hum Reprod. 2017; 32(9): 1786–1801
2. Skoracka K., Ratajczak A.E., Rychter A.M. et al.: Female Fertility and the Nutritional Approach – The Most
Essential Aspects. Adv Nutr 2021; 12:2372–2386
3. Emokpae M.A., Brown S.I.: Effects of lifestyle factors on fertility practical recommendations for modification.
Reproduction and Fertility. 2021; 1 R13–R26
4. Skoracka K., Eder P., Łykowska-Szuber L. et al.: Diet and Nutritional Factors in Male (In)fertility—
Underestimated Factors. J. Clin. Med. 2020, 9, 1400.
5. Chavarro J.E., Rich-Edwards J.W., Rosner B.A. et al.: Dietary fatty acid intakes and the risk of ovulatory
infertility. Am J Clin Nutr 2007; 85:231–7
6. Segura-Carretero A., Curiel J.A.: Current Disease-Targets for Oleocanthal as Promising Natural Therapeutic
Agent. Int. J. Mol. Sci. 2018, 19, 2899
7. Saleem Ali Banihani: Semen quality as affected by olive oil. International Journal of Food Properties. 2017; 20
(2), 1901-1906
8. A high intake of certain dietary fats associated with lower live birth rates in IVF:
https://medicalxpress.com/news/2012-07-high-intake-dietary-fats-birth.html / 11/01/2022
9. Preedy V., Watson R.: Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention. 2020, σελ. 439
10. Jahangirifar M., Taebi M., Nasr-Esfahani M.H. et al.: Dietary Fatty Acid Intakes and the Outcomes of Assisted
Reproductive Technique in Infertile Women. J Reprod Infertil. 2021; 22(3):173-183
11. Malik A., Muhammad I., Ramli R. et al.: Male Infertility: The Effect of Natural Antioxidants and
Phytocompounds on Seminal Oxidative Stress. Diseases 2017, 5, 9
12. De Rose A.F., Baldi M., Gallo F. et al.: The management of male infertility -from nutraceuticals to diagnostics.
I J M D A T. 2018; 1(1), 110

13. https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/health-news/olive-oil-viagra-impotence-sex-life-
men-performance-a8513936.html (visited 11/01/2022)

14. Parisi F., Melek R., Nicole A.H. et al: Periconceptional maternal ‘high fish and olive oil, low meat’ dietary
pattern is associated with increased embryonic growth The Rotterdam Periconceptional Cohort (Predict) Study.
Ultrasound Obstet Gynecol 2017; 50: 709–716

 

Εβελίνα Κωνσταντίνου

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Σπούδασε Διαιτολογία στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές
στο ίδιο τμήμα, από όπου κι αποφοίτησε με τον υψηλότερο βαθμό. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της
πραγματοποίησε την κλινική της άσκηση σε διάφορα νοσοκομεία και ιδρύματα τόσο στη Βαρσοβία όσο
και την Κύπρο.
Εργάζεται ως διαιτολόγος από το 2017. Εδώ και 4 χρόνια παρέχει online διατροφικές συνεδρίες σε
Πολωνία, Κύπρο και Ελλάδα, καθώς και δια ζώσης σε κλινικές στη Βαρσοβία. Εργάστηκε για 1,5 χρόνο
στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο της Βαρσοβίας.
Αναλαμβάνει άτομα που επιθυμούν υγιή απώλεια/ αύξηση του σωματικού βάρους ή απλά να βελτιώσουν
τις διατροφικές τους συνήθειες. Εκτός αυτού, παρέχει διατροφική υποστήριξη στην πρόληψη και
θεραπεία διαφόρων ασθενειών που σχετίζονται με τη διατροφή. Την ενδιαφέρουν πολύ οι γαστρεντερικές
διαταραχές.
Δε σταματά να ενημερώνεται, παρακολουθώντας σεμινάρια και συνεδρίες πάνω στο αντικείμενό της.
Στην πρακτική της εφαρμόζει μια ολιστική και εξατομικευμένη προσέγγιση στους ασθενείς και
προσαρμόζει τις διατροφικές παρεμβάσεις στις προτιμήσεις και την υγεία των ασθενών.
Διατηρεί λογαριασμό στο Instagram (diaitologos_evelina.kn) και στο Facebook (Evelina Konstantinou –
Clinical Dietitian), όπου μοιράζεται χρήσιμες συμβουλές περί διατροφής και συνταγές.