Της Διατολόγου – Διατροφολόγου Άννας Ματσαγγούρα
ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ
Η διαπίστωση της σχέσης του τρόπου διατροφής και της υγείας έχει γίνει από τους αρχαίους κιόλας χρόνους. Ο Ιπποκράτης με την γνωστή φράση « Φάρμακο ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας φάρμακο σας» διατυπώνει μέσα σε μια πρόταση την αλήθεια αυτή.
Αποδεδειγμένα η Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) αποτελεί ένα πρότυπο διατροφής με πολλαπλά οφέλη στην υγεία, μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικών, καρδιαγγειακών αλλά και φλεγμονωδών νοσημάτων, μέσω της πληθώρας σε μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά, όπως ω-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες που είναι αποδεδειγμένα επωφελή για την υγεία.
Εν προκειμένω θα αναλύσουμε τη σχέση της ΜΔ με την Αρθρίτιδα. Η αρθρίτιδα μπορεί να είναι εκφυλιστικού τύπου, π.χ. οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) ή ανοσολογικού υπόβαθρου, π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ).
Η ΟΑ μπορεί να οφείλεται σε μηχανική καταπόνηση ή εκφυλιστική αιτιολογία (γήρας) οπότε και εμφανίζεται σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία έχει φανεί πως η συμμόρφωση στη ΜΔ (κατανάλωση ω-3 και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, πληθώρας βιταμινών, όπως και βιταμίνη Κ, D και αντιοξειδωτικών) αλλά και η μείωση βάρους σε παχύσαρκα άτομα μπορεί να επηρεάσει αφενός την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου και αφετέρου την πορεία της.
Πιο συγκεκριμένα μελέτες υποδεικνύουν πως η εφαρμογή της ΜΔ συμβάλει στη μείωση της επίπτωσης της ΟΑ, ενώ σε ήδη πάσχοντα άτομα στη μείωση του πόνου, στην αναστολή της επιδείνωσης των συμπτωμάτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Περαιτέρω οφέλη της ΜΔ αποτελούν η προφυλακτική επίδραση της ως προς την εμφάνιση μεταβολικών νοσημάτων (Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ) αλλά και η ίδια η φύση της ΜΔ ως εργαλείο μείωσης του σωματικού βάρους, καθώς οι ανωτέρω παράγοντες συμβάλουν στην ανάπτυξη και εξέλιξη της ΟΑ.
Οι ευεργετικές επιδράσεις της ΜΔ φαίνεται να οφείλονται στην ανασταλτικής της δράση όσον αφορά παράγοντες που προάγουν την εκδήλωση φλεγμονής στον οργανισμό, μέσω τουλάχιστον δύο γνωστών μηχανισμών. Κατά πρώτον σε πρόσφατες μελέτες διαπιστώθηκε η συσχέτιση της ΜΔ με την υγεία του μικροβιώματος του εντέρου, η διαταραχή της οποίας σχετίζεται με την ύπαρξη φλεγμονής. Κατά δεύτερον η άμεση θετική δράση της ΜΔ καθώς συμβάλει στην μείωση των επιπέδων προφλεγμονοδών κυτταροκινών (όπως η ιντερλευκίνη 6 και ο παράγοντας TNF), οι οποίες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία και στη διαιώνιση της φλεγμονής σε αυτοάνοσα νοσήματα όπως η ΡΑ.
Η ΡΑ αποτελεί μια συστηματική φλεγμονώδη νόσο που τυπικά προσβάλει τις αρθρώσεις. Η συσχέτιση της ΡΑ και άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων με τη διατροφή έχει μελετηθεί εκτενώς. Έχει διαπιστωθεί πως η παρουσία ω-3 λιπαρών οξέων, βιταμινών και άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών, αλλά και η μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και απλών σακχάρων, συσχετίζονται με μείωση της πιθανότητας εμφάνισης, ύπαρξη ηπιότερων συμπτωμάτων και γενικότερα βελτίωση της πορείας της ΡΑ. Μέσω της ΜΔ γίνεται συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, προϊόντων ολικής άλεσης, ελαιολάδου, λιπαρών ψαριών ,ξηρών καρπών, κ.ά. όπου εξασφαλίζουν την πρόσληψη των παραπάνω μικροθρεπτικών και μάκροθρεπτικών συστατικών. Η διεθνής βιβλιογραφία συνιστά συγκεκριμένα τη συμμόρφωση με τη ΜΔ καθώς περιλαμβάνει τα παραπάνω οφέλη.
Επιπρόσθετα η παχυσαρκία και το αυξημένο σωματικό βάρος συνιστούν επιβαρυντικούς παράγοντες όσον αφορά την επίπτωση και έκβαση της νόσου, γεγονός το οποίο αναδεικνύει ακόμη μια ωφέλεια της ΜΔ, καθώς όπως προαναφέρθηκε αποτελεί βάση για την απώλεια του επιπλέον σωματικό βάρους.
Τέλος αξίζει να αναφερθεί πως το ελαιόλαδο, ένα από τα βασικότερα συστατικά της ΜΔ, έχει αποτελέσει αντικείμενο ερευνών, οι οποίες καταδεικνύουν τη θετική επίπτωση στην υγεία του εντέρου. Αυτό επιτυγχάνεται τόσο μέσω της διατήρησης του εντερικού μικροβιώματος σε υγιή επίπεδα όσο και συμβάλλοντας στην ρύθμιση της παραγωγής προφλεγμωνοδών κυττοκινών, δράσεις που όπως αναφέρθηκε παραπάνω συντελούν στην καλύτερη διαχείρηση της ΡΑ. Πιο συγκεκριμένα έχει διαπιστωθεί πως το ελαιόλαδο συμβάλει στην μείωση των επιπέδων του TNF παράγοντα, όπου η σημασία του γεγονότος αυτού γίνεται αντιληπτή αν αναλογιστεί κανείς πως οι anti–TNF παράγοντες αποτελούν προηγμένη και αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση σοβαρών περιπτώσεων ΡΑ.
Συμπερασματικά η προσκόλληση στην ΜΔ συμβάλει τόσο στην πρόληψη εμφάνισης, όσο και στην διαχείριση της πορείας της αρθρίτιδας, είτε εκφυλιστικού τύπου, είτε ανοσολογικού υπόβαθρου. Το γεγονός αυτό έχει αναγνωριστεί και κερδίζει έδαφος στη διεθνή επιστημονική κοινότητα και έχει προταθεί η χρήση της στην καθημερινή κλινική πρακτική και η ενσωμάτωσή της στα θεραπευτικά πρωτόκολλα διαχείρισης των ασθενών με αρθρίτιδα.
Άννα Ματσαγγούρα
Διατολόγος – Διατροφολόγος
Η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Άννα H. Ματσαγγούρα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1990. Σπούδασε και αποφοίτησε από το Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, του Τμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής του ΑΤΕΙΘ. Το 2013 πραγματοποίησε Πρακτική Άσκηση στο Π.Γ.Ν. Αττικόν, ως ασκούμενη Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, όπου είχε την ανάθεση δημιουργίας καθημερινού διαιτολογίου για ασθενείς διαφόρων κλινικών, παρακολούθηση εξωτερικών ασθενών και ποιοτικό έλεγχο των γευμάτων των ασθενών. Η πτυχιακή της εργασία με θέμα “Κίνδυνος Ανάπτυξης Υποθρεψίας σε Γναθοπροσωπικούς Ασθενείς” εκπονήθηκε το 2013 στο Γ.Ν. Θεσσαλονίκης Γεώργιος Παπανικολάου. Παράλληλα δραστηριοποιούνταν ως ιδιώτης Διαιτολόγος – Διατροφολόγος. Το 2014 πραγματοποίησε Πρακτική Άσκηση σε ιδιωτικό Διαιτολογικό Γραφείο στην Στουτγάρδη, Γερμανίας με ειδίκευση στις τροφικές αλλεργίες και στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου. Το 2017 προχώρησε στην έναρξη του δικού της Διατολογικού Γραφείου στην Καλλιθέα Αττικής. Το ίδιο έτος προσέφερε εθελοντική εργασία στο Δημοτικό Πολυϊατρείο Καλλιθέας ενώ παράλληλα αποτέλεσε αρθρογράφο στον ιστότοπο www.fashionfreaks.gr, με δική της εβδομαδιαία στήλη σε θέματα διατροφής . Το 2019 ολοκλήρωσε την Ειδίκευση Master Practitioner in Eating Disorders & Obesity του Κέντρου Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διαιτροφικών Διαταραχών, αποτελώντας πλέον επίσημο μέλος του ΚΕΑΔΔ. Συμμετέχει συστηματικά σε Συνέδρια και Ημερίδες και ενημερώνεται συνεχώς για τα νέα δεδομένα στην Επιστήμη της Διαιτολογίας.
